Oorsprong
Landgoed Ockenburgh werd in 1654 gesticht door Jacob Westerbaen. Hij was de zoon van een touwslager, die dankzij de financiële middelen van zijn vader naar de Latijnse school ging. Na zijn medicijnenstudie in Leiden vestigde hij zich als arts in Den Haag, waar het tot een huwelijk kwam met één van zijn patiëntes, de schatrijke Anna Weytsen. Anna was de weduwe van Reinier van Oldenbarnevelt, de zoon van Johan, die de dood van zijn vader wilde wreken en daardoor vier jaar later zelf onthoofd werd. Dankzij Anna kon Jacob Westerbaen zijn artspraktijk eraan geven en zich vestigen als landheer op het landgoed Westcamp. Na Anna’s dood in 1648 stichtte hij landgoed Ockenburgh op 22 morgen duingrond die hij al in zijn jonge jaren gekocht had. Hij werd daarbij geïnspireerd door zijn vrienden Constantijn Huygens en Jacob Cats met hun hofstedes Hofwijck en Sorghvliet. Jagen, tuinieren en dichten waren de grote passies van Jacob Westerbaen, de joviale levensgenieter die in 1670 met schulden stierf.
Na zijn dood kwam het landgoed in handen van schoonzoon Jacques du Til de Ferrand, die het in 1675 alweer verkocht. Er volgden vele eigenaren, waaronder de familie Van den Boetzelaer en in de 19e eeuw de familie Van der Lans. In 1916 kwam het landgoed in handen van diverse partijen. De familie Menten kocht de villa en een flink stuk grond er omheen. Zij waren de laatste particuliere bewoners. In 1931 werden de villa en het gehele landgoed uiteindelijk door de gemeente Loosduinen aangekocht.
Belangrijke veranderingen vonden plaats in 1840, toen de formele tuinaanleg werd vervangen door de Engelse landschapsstijl en in 1848, toen de villa grondig werd verbouwd in classicistische stijl. Na de Tweede Wereldoorlog kreeg de villa de functie van jeugdherberg, destijds de grootste van Europa.
Verval en wederopstanding
De jeugdherberg sloot haar deuren in 1996, waarna de gemeente het landgoed te koop aanbood. Diverse plannen werden ingediend, die echter niet haalbaar bleken. Villa Ockenburgh verpauperde, tot in 2012 drie buurtbewoonsters de koppen bij elkaar staken. Zij ontwikkelden een reddingsplan voor herbestemming van de buitenplaats op basis van burgerparticipatie. Het moest een laagdrempelige, sociaal-maatschappelijke ontmoetingsplek worden waar iedereen kon genieten van natuur, cultuur en lekker eten. Zoiets bestond nog niet in Loosduinen. Onder het motto ‘Er is meer te verdienen dan geld’ gingen de dames in gesprek met de gemeente. Met als resultaat dat in 2015 het project van start ging met het snoeien van de haag rondom de buitenplaats en het inrichten van een pop-up café in de villa. In dat jaar werd ook Stichting tot behoud van de Historische Buitenplaats Ockenburgh (SHBO) opgericht, een culturele ANBI.
Van meet af aan omarmden de omwonenden het project. Honderdvijftig vrijwilligers besteedden vele tienduizenden arbeidsuren aan achterstallig onderhoud van de villa en het aanleggen van de tuin. Ook werd een activiteitenprogramma gerealiseerd van muziekoptredens, theater, films, lezingen enz. Er kwamen themawandelingen, kerstmarkten, kleine muziekfestivals en nog veel meer.
De gemeente Westland doneerde een ‘state of the art’ kas, die als restaurant fungeerde toen de villa op kosten van de gemeente uitwendig gerestaureerd werd. In 2018 nam SHBO het eigendom van de buitenplaats over van de gemeente. Een jaar later begon de inwendige restauratie van de villa, nu op kosten van SHBO. Vrijwilligers, lokale overheid, cultuurfondsen, sponsoren en vele donateurs brachten talenten, geld, goederen en krachten bij elkaar om het ‘onmogelijke’ waar te maken. Een professionele horecapartner werd gevonden voor het exploiteren van het restaurant en de zalen en voor het runnen van het leerbedrijf voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Heden
Nu de corona-hindernis genomen lijkt, kan Buitenplaats Ockenburgh weer de glansrol spelen die de omwonenden haar hebben toebedeeld: een laagdrempelige plek waar bezoekers elkaar ontmoeten en vriendschappen sluiten onder het genot van spijs, drank en cultuur, waar jonge mensen kansrijker op de arbeidsmarkt worden gemaakt en waar vrijwilligers in een sociaal verband nieuwe doelen vinden. Daarmee is de cirkel rond die in 1654 begon bij de gastvrije Jacob Westerbaen.
